BİYOKİMYA

Tanım

Görevler

- Beslenme, genetik ilaçların etkisi ve hastalıklardan ileri gelen kimyasal değişiklikler konusunda araştırma yapar,

- İnsan, bitki ve hayvan hastalıklarından sorumlu küçük organizmalar üzerinde araştırmalar yapar,

- Laboratuvar ortamında çeşitli biyokimyasal maddeler elde etmek için çalışmalar yapar (protein, kan serumu proteini, amino asit, organik asit ve bileşikler gibi),

- Kimyasal ve biyolojik kaynaklı bütün kirleticilerin organizmalar üzerindeki zararlı etkilerini inceler.

- Tekniğine uygun olarak hücre ve doku kültürü hazırlar,

- Temiz ve sağlıklı beslenme (besin kimyası ve teknolojisi, fermantasyon, gıda mikrobiyolojisi, gıda hijyeni) konularında çalışmalar yapar ve raporları düzenler ya da raporları onaylar.

Mesleğin Gerektirdiği Özellikler

Biyokimyager olmak isteyenlerin;

- Üstün bir akademik yeteneğe ve analitik düşünme gücüne sahip,

- Başta biyoloji ve kimya olmak üzere fen bilimlerine karşı ilgili ve bu alanda başarılı,

- Bilimsel çalışmalara meraklı ve istekli,

- Dikkatini yoğunlaştırabilen ve sabırlı,

- Biyolojik ve kimyasal maddelere karşı alerjisi ile görme sorunu olmayan kimseler olmaları gerekir.

- Yabancı dil bilgisine sahip olmak ve teknolojik yenilikleri takip etmek başarıyı artırıcı bir özelliktir.

Çalışma Ortamı ve Koşullar

Biyokimyagerler çalışmalarını genellikle laboratuar ortamında ya da kapalı ortamlarda yürütürler. Laboratuarlar sessiz–sakin ve hijyeniktir, ancak kullanılan kimyasal madde ve bileşikler nedeniyle kokuludur.

İlaç, gıda, temizlik maddeleri ve plastik vb. üreten fabrikalarda yâda arıtma tesisi gibi yerlerde çalışılması durumunda gürültüye maruz kalınabilir. Üretimle ilgili işleri yürüten biyokimyagerlerin çalışma saatleri belli konularda araştırma yapanlara nazaran daha düzenlidir.

Zehirli ve tehlikeli maddeler ya da radyoaktif maddelerle çalışılıyorsa büyük dikkat gösterilmeli ve mutlaka bunlara özgü özel güvenlik önlemleri alınmalıdır.

Canlı yaşamı ile ilgisi biyokimyayı, benzer nitelikteki fizik, kimya, biyoloji gibi fen bilimleri ile sağlık, beslenme ve çevre konularında etkin bir dal haline getirdiğinden yukarıda sayılan uzmanlık alanlarıyla sıkı işbirliği halindedir. Bu nedenle biyokimyagerler de çalışırken işin türüne göre kimyagerler, biyologlar, hekimler, eczacılar, laborantlar, gıda ve ziraat mühendisleri, çevre mühendisleri gibi meslek elemanları ve diğer çalışanlarla iletişim halindedirler.

Çalışma Alanları ve İş Bulma Olanakları

Biyokimyagerlerin; ilaç, aşı ve özellikle biyopolimerlere dayalı protezler gibi tıbbi malzemeler üreten fabrikalar, boya, mürekkep, elyaf, plastik vb. kimyasal maddeler, tarım ilaçları, kozmetik, deterjan ve fermantasyon teknolojisine dayalı üretim yapan sanayi tesisleri gibi oldukça geniş bir yelpazede çalışma olanakları vardır.

Ayrıca üniversitelere bağlı kurulan biyoteknoloji araştırma ve uygulama merkezi, genetik hastalıklar araştırma merkezi gibi yerlerdeki araştırma laboratuarları ile tıbbi analizler gibi rutin işlemlerin yapıldığı laboratuarlarda görev alabilirler.

Ayrıca benzer hizmetler için Silahlı Kuvvetler bünyesindeki laboratuarlarda muvazzaf astsubay ve subay olarak istihdam edilebilirler.

Çevrenin korunabilmesi konusuna bütün dünyada giderek artan ilgi nedeniyle, çevre ve hava kirliliğini önlemek ya da azaltmak amacıyla endüstriyel tesislerin kurduğu veya yerel yönetimlere ait arıtma tesislerinde ve bunlarla ilişkili laboratuarlarda çalışma olanakları da vardır.

Mezunlar yukarıdaki iş alanlarında; üretim sürecinde veya sürecin gerektirdiği rutin kalite-kontrol analizleri, sağlıkla ilgili testler, yeni yöntem geliştirme çalışmaları ve bunların uygulanmasında görev üstlenebilirler. Ayrıca projelerin yürütülmesi ve sonuçlandırılmasında yönetici konumunda çalışabilirler.

Biyokimyanın biyoloji, fizik, ekoloji, zooloji gibi çeşitli bilim dalları ile olan bağlantısı ve biyoteknoloji alanındaki gelişmeler nedeniyle iş bulma olanakları her geçen gün artmaktadır.

Türkiye’de yeni gelişen bir alan olması nedeniyle ve pek çok bilim alanıyla kesişme noktasında yer alması sebebiyle, mezunların yüksek lisans ve doktora eğitimlerine devam ederek akademik kariyer yapma olanakları oldukça geniştir. Bu süreç esnasında çeşitli üniversiteler ve bilim alanlarında akademisyen olarak yer alarak eğitim çalışmalarına katılır, öğrencilere ders verirler.

Biyokimya, Biyoteknoloji, Moleküler Biyoloji, Genetik gibi bilim alanlarıyla ilgili yurtdışındaki araştırma ve üretim şirketleri ile bu alanlardaki yurtdışındaki üniversitelerde iş ve kariyer olanakları geniştir.

Eğitim Süresi ve İçeriği

Eğitim süresi 4 yıldır. Ancak 1 yıl zorunlu yabancı dil hazırlık programı ile birlikte bu süre 5 yıl olmaktadır.

Biyokimya programı içinde “Biyokimyagerlik” ve “Biyoteknoloji Ağırlıklı Biyokimyagerlik” olmak üzere iki ana yönlendirici program vardır.

Biyokimya programında VI. Yarıyıldan itibaren Lisans Öğretim Programlarına ek olarak 1 (bir) ay staj vardır. Staj uygulamasının kredi karşılığı yoktur. Öğrenciler başarılı veya başarısız olarak değerlendirilirler. Hazırlık sınıfından sonraki eğitimin:

I-II-III-IV. yarıyılında (2.sınıfın sonuna kadar) Biyokimya Lisans Ortak Programı adı altında öğrencilere; Matematik, Genel Biyoloji, Genel Kimya, Hücre Biyolojisi, Fizikokimya, Anorganik Kimya, Organik Kimya, Analitik Kimya, Mikrobiyoloji, Enstrümental Analiz, Bilim İngilizcesi gibi zorunlu alan ve ortak temel derslerin yanında Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Türk Dili ve Bilgisayar dersleri okutulmaktadır. Ayrıca Histoloji ve Ekolojik Kimya gibi seçmeli alan dersleri de verilmektedir.

V. yarıyılda ise yukarıda sözü edilen iki yönlendirici alandan Biyokimyagerlik Lisans Programı’nda okutulan zorunlu alan dersleri; Biyokimya, Biyokimyada Temel Teknikler ve Genetik. Seçmeli alan dersleri; Biyofizikokimya, Biyoanorganik Kimya, Gıda Mikrobiyolojisi, Çevre Kimyası vb.dir. Ayrıca serbest seçmeli dersler de verilmektedir.

VI. yarıyılda okutulan zorunlu alan dersleri; Biyokimya, Biyomoleküllerde Yapı Tayini. Seçmeli alan dersleri; Enzimoloji, İlaç Metabolizması, Fizyoloji, Genetik, Polimer Kimyası’dır. Yine serbest seçmeli dersler de sözkonusudur.

VII. yarıyılda okutulan zorunlu alan dersleri; Biyokimya, İmmunoloji’dir. Ayrıca Diploma Çalışması da bu dönemdedir. Seçmeli alan derslerinden bazıları ise Biyoteknoloji, Toksikoloji, Gıda Ambalaj Maddeleri ile Biyokimyada Deney Hayvanları’dır. Serbest seçmeli dersler de sözkonusudur.

VIII. yarıyılda zorunlu alan dersi olarak Diploma Çalışması yer alır. Seçmeli alan dersleri olarak ise Klinik Kimya, Endüstriyel Hijyen, Teknik İnceleme, Atık Değerlendirmesi ve Arıtma Yöntemleri gibi dersler verilmektedir. Serbest seçmeli dersler bu yarıyılda da vardır.

Meslekte İlerleme

Bu meslekte uzmanlaşma daha eğitim yapılırken başlamaktadır. İlk 2 yıl Biyokimya Ortak Lisans Programı olarak verilen eğitimden sonra 3. yıldan itibaren “Biyokimyagerlik” ve “Biyoteknoloji Ağırlıklı Biyokimyagerlik” olarak iki ana yönlendirici program başlar. Ayrıca her iki programda da verilen seçmeli alan dersleri ve serbest seçmeli ders olanaklarıyla öğrenciler sağlık, gıda, çevre gibi alanlara yönelerek ileride mesleklerinde uzmanlaşmanın yolunu da açmış olurlar.

Günümüzde bulunmamakla birlikte, Avrupa Birliği normlarının ve uyum çalışmalarının ilerlemesiyle birlikte tüm dünyada ve özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi, Biyokimya Uzmanlık Eğitimi konusunda da yeni olanaklar ortaya çıkabilecektir.

Biyokimya öğretim programları temel ve ortaöğretim kurumları için öğretmen yetiştirmeyi hedeflememektedir. Ancak, lisans eğitimi tamamlandıktan sonra yüksek lisans ve doktora eğitimi alarak akademik kariyer yapabilirler.

İşletmelerde üretimle ilgili süreçlerde çalışanlar deneyimlerine göre yönetici konumuna gelebilirler.